Act 7 | PWG | STEP | Nani murinai taparoro badana ghamana, Sitivin ivi tarakiiyanei bo, “Ivi wavum na vonavaghata bo kegha?”

a 7:2-3Gen 12:1

b 7:4Gen 11:31, 12:4

c 7:5Gen 12:7, 13:15, 15:18, 17:8

d 7:6-7Gen 15:13-14

e 7:7Exod 3:12

f 7:8Gen 17:10-14, 21:2-4, 25:26, 29:31-35:18

g 7:9Gen 37:11, 28, 39:2, 21

h 7:10Gen 41:39-41

i 7:11Gen 42:1-2

j 7:13Gen 45:1, 16

k 7:14Gen 45:9-10, 17-18, 46:27

l 7:15Gen 46:1-7, 49:33

m 7:16Gen 23:3-16, 33:19, 50:7-13; Josh 24:32

o 7:17-18Exod 1:7-8

p 7:19Exod 1:10-11, 22

q 7:20Exod 2:2

r 7:21Exod 2:3-10

s 7:23-29Exod 2:11-15

t 7:29Exod 18:3-4

u 7:30-34Exod 3:1-10

v 7:35Exod 2:14

x 7:36Exod 7:5, 14:21; Num 14:33

y 7:37Deut 18:15, 18

z 7:38Exod 19:1-20:17; Deut 5:1-33

aa 7:40Exod 32:1

ab 7:41Exod 32:2-6

ac 7:42-43Amos 5:25-27

ad 7:44Exod 25:9, 40

ae 7:45Josh 3:14-17

af 7:462Sam 7:1-16; 1Chr 17:1-14

ag 7:471Kgs 6:1-38; 2Chr 3:1-17

ah 7:49-50Isa 66:1-2

Acts 7

Sitivin ivi sisiya Sanhidran babadisi maghinosiyai.

1 Nani murinai taparoro badana ghamana, Sitivin ivi tarakiiyanei bo, “Ivi wavum na vonavaghata bo kegha?”

2 Ma ivonapotei bo, “Varevaresiku ma mami mau, kovi yaneku. Muriyai da ita kaekiki Abraham ita nae ku Haran kwanatuna na Mesopotemiya dobunai imakamakai ma God ere kadakadarina inekiibau kurina. ^a 3 Ma ivona bo, ‘Am dobu ma am dam kevoteresi ma dobu sago ani beyem da nake kuna nae.’ 4 Vaghina ma Kaldiya dobuna ikiibutawei ma inae ku Haran ma nani kwanatunai imakai. Imakamakai da ina mamai irabobo, muriyai na God ivonatawei ipisi weni ku dobuna. ^b 5 Ma God ke sago tano ita verei da iti rapenei. Ke gisi vaghina ita vere tovoni. Ma nani maranai Abraham natuna kegha ma God vonakiiyapa bagibagina iterei da mara sago tupurereghina yavata weni dobuna kudubina iti rapenei. ^c 6 Ma bade God weni nakanani ivi sisiya kurina. ‘Tupurereghim na wawaya viruwa i dobuwai ina makamakai da nani dobuna babadisi ina berisi da ini sleiv. Ma ini kayoberoberowanesi da ini kamyuyuwa da madegha 400 ina kovi.’ ^d 7 Ma bade God ivona bo, ‘Ma nani dobuna damsi ina berisi da ini sleiv ma ini kamyuyuwa na ti damsi kovogha ana veresi. Ma muriyai tupurereghim nani dobuna ina kiibutawei ma wike ina pisi da weni dobunai ina vokavakavariku.’ ^e 8 Ma God, Abraham yavata vivaghina makamakiina iberai ma matakirina na Abraham kwimatana bekana ituviviratawei. Ma Abraham natuna Aisiki itupuwa na mara kana vi 8 kamonai tuna bade kwimatana bekana ituviviratawei. Ma muriyai Aisiki imagura ma ivi tuwa da natuna Jeikap. Ma Jeikap imagura ma ivi tuwa da natunatuna ivi 12, ma ti na Israel damta ita kaekiki mau.” ^f

9 “Ma ita kaekiki mau tisi kikei Josepa inuwakapiyei, tuna kubiine ivi gimarei da Egypt kamonai ivi sleiv. Ma kegha da God ikoyakoyaghi 10 da ina nuwapoya kamonai ivi yawasi. ^g Ma nuwagiura iverei ma iberai da Pero ina kayowana ghamana Josepa. Pero na Egypt kana kiivavo ma Josepa iterepai da nani dobuna kudubina ivi badei ma ina numa ghamana ikoyakoyaghi. ^h 11 Nani murinai gomara ghamana itupuwa Egypt ma Keinan dobusiyai da wawaya peyarisi ivovokwarakwara. Ma ita kaekiki Jeikap natunatuna yavata kii vavai kegha. ⁱ 12 Ma Jeikap sisiya ivi yanei da Egypt kamonai vavai imakamakai na natunatuna ivonatawesi inae. Tuna na i baba karena ku Egypt. 13 Ma i baba kana viruwa kamonai Josepa varevaresina kurisi ivi mamatara da tuna iyai. Nani maranai Pero akovina iviiya da Josepa ina rakaraka na iyavo kava. ^j 14 Murinai Josepa ina mamai Jeikap ma ina rakaraka ivi 75 kii sisiya ivonatawei da kudubisi ita pisi. ^k 15 Ma Jeikap inae ku Egypt ma nani dobunai imakamakai da natunatuna yavata irukwa. ^l 16 Ma tupuwisi ikavara ivovira ku Sekem dobuna ma kii karawagai itura. Nani dowana Josepa ina nosi Abraham, Hamo natunatuna gwabisiyai igimari da kii karawaga.” ^m

17 “Ma ita wawaya Egypt kamonai ivi tuwa da namada i koroto irakata kirakai. Ma God ina vonakiiyapa bagibagina Abraham kurina iterei na kana mara itupo da ita tupuwa. ^{▼▼7:17God ina vonakiiyapa bagibagina Abraham kurina da mara sago Keinan dobuna na tupurereghina ini rapenei.
,} ^o 18 Ma wawaya sago Egypt kamonai ivi kiivavo ma tuna Josepa ina bera ma ina yawasa ke itakovi. 19 Ma tuna na kiivavo berona, ita kaekiki mau ivivi beroberowesi ma ivivi tugudisi. Ma bade idarudarusi da natunatusi gegeyisi ivivi tawetaweyana da iraborabobo. ^p 20 Nani berasi kamonai na Moses itupuwa, ma God ku matana tuna pepeya kiimatanina. Nawaravi aroba na ina mamai da ina maduwa numiiyai ikoyaghi, ^q 21 ma muriyai okowa baranai iteregavui. Ma Kiivavo Pero natuna wavinena ipanani ma ikavari da ivi natunei. ^r 22 Ma Pero gaburinai imagura da Egypt damsi i vibeyebeyena ma i nuwagiura kudubina iviini. Ma ina sisiya ma ina bera peyarina na ivi rewapana kirakai.”

23 “Moses kana madegha 40 na nota iviiya da inumataya ina wawaya Israel damsi kurisi. ^s 24 Ina numataya kamonai ikitai da Egypt wawaya sago Israel tomowa ivivi kayoberowanei ma iraravi. Tuna kubiine Israel tomowa kana papara ivowai na ivomiiri da Egypt wawaya ikiivunui. 25 Ma Moses inotai da ina wawaya itakovi da God ivonatawei kurisi da iti vitesi, ma kegha. 26 Mara itom na Israel tomowa sago kwinana yavata ivivi ruwa ma Moses inekiibau. Ibera tovoni da i viruwa ita voterei ma iti nuwasago. Ivonesi bo, ‘Tami vivaresina koakovi bo kegha, ma avi kubiine koiruwa?’ 27 Ma tomowina kwinana iraravi na Moses ivotabiri ma ivona bo, ‘Iyi vibadana iverem da kuni tupavirekai? 28 Akovi da raviravi Egypt tomowa kukiivunui ma am kayowana da bade kuna kiivunuku, bo?’ 29 Ma Moses nani sisiyina ivi yanei na iyabumana da iverau ku Midiyan dobuna. Tuna na dobu viruwa wawayina ma kegha da nani dobunai imakai kirakai ma itavine da natunatuna ruwa itupuwa.” ^t

30 “Madegha 40 ikovi ma mara sago Sainai koyana ririnai, warereyai kiikiiruku ikarakarai ma nani kamonai na aneya irumatara Moses kurina. ^u 31 Moses ikitai na ivi deyei. Ma ivi turiyariya inae da ita kita bubuni na Bada gamona ivi yanei, ivona bo, 32 ‘Taku na am kaekiki mau Abraham, Aisiki ma Jeikap i God.’ Moses iyabumana kirakai da kiroro ivi karei ma ke kovokovoghina da ita tepa. 33 Ma Bada ivonei bo, ‘Kaem kana terepapara kevotawei, iyamna weni gawarina tepanai kemiimiiri na dowa vovokaravina. 34 Ma aku wawaya i vokwarakwara akitai ma i tou avi yanei. Aoru da Egypt dobunai ana votawesi ina kiibau. Moses, kevomiiri. Avonavonatawem kuna vovira ku Egypt.’ ”

35 Ma Sitivin patana da ivivi sisiya Sanhidran babadisi kurisi na ivonesi bo, “Israel damsi namada Moses ivonabarei ma ivonei bo, ‘Iyi vibadana iverem da kuni tupavirekai?’ Ma God tuna mani Moses ivinei maranai kiikiiruku ikarakarai na kamonai aneya irumatara Moses kurina. Ivinei da Israel damsi iti badesi ma i vokwarakwara kamonai iti yawasisi. ^v 36 Matakira ma bera ghamaghamasi peyarisi iberai maranai ivi nowesi da Egypt ikiibutawei ma Yegai Yebayebarina ^{▼▼7:36Yegai kana vava ‘Red Sea.’} idamani ku nevana ma bade warereyai ibababa yawara da madegha 40 ikovi. ^x 37 Moses tuna mani Israel damsi ivonesi bo, ‘Ikikava God ivonataweku na mara sago kami dam kamonai peroveta sago taku nakanani ina vonatawei kurimi.’ ^y 38 Ita kaekiki mau ivi kiidaburana warereyai na Moses yavata nani kamonai. Ma tuna ighae da aneya yavata ivivi sisiya Sainai koyana tepanai. Ma yawasa sisiyisi biibiisi iviini da ivi damani kurita.” ^z

39 “Ma ita kaekiki mau Moses ibarei ma ke ita votekatekei. Ma i kayowana da ita vovira ku Egypt. 40 Ma Eron kurina ivona bo, ‘Akii god viya keyamona da ti ini nowekai. Ma nani tomowina Moses, tuna Egypt dobunai irutinakiibuwekai, ke katakovi da aviyavisina itupuwa kurina.’ ^aa 41 Nani maranai sawara sago iyamoni da ita vokavakavari, tuna kau natuna maghimaghighina. Isuwasuwara kurina, ma kamporagha ghamana iberai, nani sawarina imasiyai iyamoni na ivivi nuwabiibiiyei. ^ab 42 Tuna kubiine God imiirikuputesi ma ivoteresi da madegha, nawaravi ma gwamegwame ivovokavakavarisi. Rorova peroperoveta igiruma da God ivona bo,

‘O, Israel dami, madegha 40 warereyai kobaba,
na ghamoghamo kosuwasuwara na
ke taku kuriku kota beraberai.
43 Molek korunomei ma kana numa kopawopawoi,
ma gwamegwame kana vava Repan kovi tumaghanei da tuna ami god,
Nani sawarisi koyamona da kovovokavakavarisi.
Tuna kubiine ana kwavinimi da ami dobu kona kiibutawei da Babilon nevanevanai kona makai.’ ” ^ac
44 “Ma ita kaekiki mau warereyai ma nani kamonai God ivi debei Moses kurina da ikikava ina Yobe Vovokaravina ita yamoni. Ina sisiya kudubina ikivini da iyamoni ma nani yobena ivi matakira da God na gwabisiyai. ^ad 45 Vaghina ma Josuwa ita kaekiki mau ivi nowesi da weni ku dobuna irui ma nani yobena yavata ikavarapiyei. Ma God dam bogii ma bogiiyai ikwavinisi ma i tano iviiya da ivi rapenei. Ma nani yobena weni dobunai imakamakai da Kiivavo David ina ku mara. ^ae 46 Ma David na God ina kayowana ghamana. Ma ivi nowi God kurina da iti vaghinei da ina Taparoro Numana ita vowai. Ma God, tuna bade Jeikap ina God na ke iti vaghinei. ^af 47 Ma muriyai Kiivavo Soromon nani Taparoro Numana ivowai.” ^ag

48 “Ma kegha da God Kiidamo Makamakiina ke numa wawaya imayamoyamonina kamonai ita makamakai.

Peroveta Aisaya igiruma da 49 Bada ivona bo,

‘Kunuma na aku vikiivavo gawarina. Ma tepanai amakamakai.
Ma dobu na kaeku kana kepana.
Ke kovokovoghina da numa kota vowai kubiiku.
Ke kovokovoghina da aku viyakam gawarina kota vowai.
50 Bera kudubina kunumai ma dobuwai na taku mani imakuwai ayamoni.’ ” ^ah
51 Ma Sitivin iyeghisi, ivona bo, “Tami kovi kawakiikii ghagha! Nuwanuwami kamonai God ke koti tumaghanei ma tinimi ipota da ina sisiya ke kota viviyanei. Mara nonowa tami Kanuma Vovokaravina kobabarei, ami kaekiki mau nakanani! 52 Ti na peroperoveta kudubisi ivivi tupaketowanesi. Ma peroperoveta viya ivivi yonayona da mara sago God ina Bigabiga Kiimatanina ita nekiibau. Ma ami kaekiki mau nani peroperovetisi ivi kiivunuwana. Ma tami na nani Bigabigana Kiimatanina kovi dirigiigai da kovi raboboi. 53 God ina aneya ivonatawesi da ina vonaviyoyovana iveremi na tami koviiya ma ke kota votekatekei.”

Sitivin wakimiyai ikiivunui.

54 Sanhidran babadisi Sitivin ina sisiya ivi yanei na nuwanuwasi ipughu kirakai da okesi ivi tarakikitei. 55 Ma Kanuma Vovokaravina Sitivin itowatepani da itepa ku kunuma ma God kana kadara ikitai. Ma ikitai da Yesu, God katagheyanai imiimiiri. 56 Ma ivona bo, “Kokita! Kunuma itamotate ma Wawaya Natusi akitakitai God katagheyanai emiimiiri.”

57 Sanhidran babadisi weni sisiyina ivi yanei na tinisi ivopotapota. Ma ere nuwaghakighakisi ikarayogosi ma iverau da Sitivin kurina. 58 Itinakwarokwaroi da kwanatu ikiibutawei ma ivi karei da wakimiyai iraravi. Ma kii tarasovo ivi votaweyana da tomowa sago yaragina kana vava Sol maghinonai iribai. 59 Wakimiiyai iraravi na Sitivin inipowana bo, “Bada Yesu, kanumiku keviiya.” 60 Ipeku da ivi tuwaporeruruwana ma irukwatu, “Bada, i bera berona kenotatawei.” Ivi sisiya ikovi ma matana ipota da irabobo.